yapay element ne demek?

Yapay elementler (ya da sentetik elementler) Dünya’da doğal olarak bulunmayan veya eser miktarda bulunan, fakat nükleer laboratuvarlarda başka elementlerden elde edilebilen elementlerdir.

Doğada bulunan elementler

Her elementin farklı bir atom sayısı vardır. Atom sayısı element atomlarında yer alan protonların sayısıdır. Doğada bulunan elementlerden en düşük atom sayılı olan element hidrojen ve en yüksek atom sayılı element uranyumdur. Hidrojenin atom çekirdeğinde 1, uranyumun atom çekirdeğinde ise 92 proton vardır. Atom çekirdeklerinde ayrıca nötronlar da vardır. Aynı elementin farklı nötron sayılarına sahip türlerine izotop denilir. Mesela hidrojen atomunda sadece 1 proton olduğu halde nötron sayıları 0, 1 veya 2 olabilir. Bu izotopların bazıları radyoaktiftir. Yani bu izotoplar zaman içinde başka elementlere veya aynı atomun farklı izotoplarına dönüşür.

Periyodik tablo oluşturulduktan sonra, her elementin başka bir atom sayısına sahip olduğu anlaşılmış, fakat doğada bulunan bütün elementler periodik cetvele yerleştirildiği halde, bazı atom sayılarına karşılık gelen elementler bulunamamıştı. Mesela 43, 61, 84, 85, 87, 89 ve 91 atom sayısına sahip element bulunamamış veya diğer element atomları arasında ancak eser miktarda bulunabilmişti. (Daha sonra 43 atom numarasına sahip teknesyum elementi yıldız ışığı spektrumunda bulundu.)

Yapay elementler

Nükleer laboratuvarlarda 1937 yılında 43 atom sayılı element üretildi. Bu elemente teknesyum adı verildi. Bunu diğerleri izledi. Bu arada atom bombası çalışmaları kapsamında uranyumdan daha büyük atom sayılı elementlerin üretilmesine de başlandı. 1940 yılında atom numarası 93 olan neptünyum ve atom numarası 94 olan plütonyum üretildi. Bu atomların bütün izotopları radyoaktif olduğundan, Dünya oluştuğu sırada bu elementler mevcut olsa bile, radyasyon sebebiyle zaman içinde tükenmiştir. Bununla birlikte bu elementlerin bazıları uzun yarı ömürlü radyoaktif elementler içinde yeni üretilmiş olarak eser miktarda bulunabilir.¹

Yapay elementler tablosu

Atom sayısı	Adı	Element simgesi
43	Teknesyum	Tc
61	Prometyum	Pm
85	Astatin	At
87	Fransiyum	Fr
93	Neptünyum	Np
94	Plutonyum	Pu
95	Amerikyum	Am
96	Küriyum	Cm
97	Berkelyum	Bk
98	Kaliforniyum	Cf
99	Aynştaynyum	Es
100	Fermiyum	Fm
101	Mendelevyum	Md
102	Nobelyum	No
103	Lavrensiyum	Lr
104	Rutherfordiyum	Rf
105	Dubniyum	Db
106	Seaborgiyum	Sg
107	Bohriyum	Bh
108	Hassiyum	Hs
109	Meitneriyum	Mt
110	Darmstadtiyum	Ds
111	Röntgenyum	Rg
112	Kopernikyum	Cn
113	Nihonyum	Nh
114	Flerovyum 2	Fl
115	Moskovyum	Mc
116	Livermoryum	Lv
117	Tennesin	Ts
118	Oganesson	Og

Kaynakça

Orijinal kaynak: yapay element. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩

2. 114 ve daha yüksek atom sayına ait elementler için Vikipedi’deki adlar kullanılmıştır. ↩

Kategoriler